Slagwerkinstrumenten

Slagwerkinstrumenten

Bij zowel de fanfare als de slagwerkgroep worden veel slagwerkinstrumenten gebruikt. Er zijn heel veel kleine zogenaamde handpercussie instrumenten zoals een triangel en een tambourijn. Hieronder staande de grote slagwerkinstrumenten beschreven, te beginnen met het gestemd slagwerk en daarna het ongestemd.

Gestemd slagwerk is wanneer een slaginstrument over verschillende tonen beschikt. Voorbeelden van gestemd slagwerk  zijn: xylofoon, marimba, vibrafoon, pauken en buisklokken. Dit zijn instrumenten waarop melodieën kunnen worden gespeeld, in tegenstelling tot de instrumenten die tot het ongestemd slagwerk behoren. Voorbeelden van ongestemd slagwerk zijn de kleine trom, tom-toms, bongo’s, conga’s en bekkens. Het  drumstel behoort voornamelijk tot het ongestemd slagwerk, zoals met trommels als de bassdrum, snaredrum, hihat, high, mid en floor tom, deze hebben geen specifieke toonhoogte.

Xylofoon

De xylofoon is een muziekinstrument behorend tot het gestemde slagwerk dat bestaat uit een reeks houten staven die zijn opgehangen aan een op een frame gespannen touw. De naam komt van het Griekse xylon, dat ‘hout’ betekent. Onder iedere toets kan een resonator hangen om de grondtoon te versterken. Omdat de toonhoogte (onder andere) afhangt van de lengte van de toets, zijn de laagste toetsen langer dan de hoogste (hetzelfde geldt voor de resonatoren). De concertxylofoon bestaat uit twee rijen staven: de achterste rij correspondeert daarbij met de zwarte toetsen van de piano en de voorste met de witte.

Marimba

Een marimba is een aan de xylofoon verwant muziekinstrument uit de familie der idiofonen. Marimba’s hebben net als de xylofoon houten staven. Onder elke staaf hangt een klankbuis die als resonator werkt en zo de toon langer doet aanhouden. De marimba kan worden beschouwd als de alt- of basversie van een xylofoon. Een marimba heeft een veel warmere en vollere klank dan een xylofoon. Een 5-octaafs concertmarimba heeft een bereik van C2-C7.

Vibrafoon

Een vibrafoon lijkt op een xylofoon en marimba (ook idiofonen), maar waar bij deze instrumenten op houten toetsen wordt geslagen om geluid voort te brengen, gebeurt dat bij de vibrafoon op metalen toetsen. Om het geluid op elk gewenst tijdstip te dempen, bevindt zich onder de toetsen een dempbalk. Door het pedaal van de vibrafoon met de voet in te drukken komt de dempbalk los van de toetsen waardoor de duur van toon verlengd wordt. Onder de toetsen van de vibrafoon zijn resonantiebuizen gemonteerd. Boven in de opening van deze buizen zit een plaatje dat met een motortje aan het draaien kan worden gebracht, waardoor een vibrato (trillend geluid) ontstaat. Hieraan dankt de vibrafoon zijn naam. De resonantiebuis is aan de onderkant dicht.

Klokkenspel

Een klokkenspel of glockenspiel is een metallofoon, een muziekinstrument uit de groep der idiofonen, bestaande uit twee rijen metalen staven (toetsen), doorgaans zonder resonator. Het instrument wordt bespeeld met stokken (ook wel mallets genoemd). De afmetingen van de toets (lengte en dikte) bepalen de hoogte van de voortgebrachte toon, waardoor de toetsen voor lage tonen veel groter zijn dan toetsen voor hoge tonen. In tegenstelling tot xylofoon en marimba wordt alleen de grondtoon gestemd.

Buisklokken

Buisklokken vormen een melodie-instrument uit de slagwerkfamilie, behorend tot de klasse van de idiofonen. Het instrument bestaat uit een reeks buizen in de volgorde van een chromatische toonladder. Met een kunststof of houten hamer wordt aan de bovenkant van de buizen geslagen. Met een stang kan een dempermechanisme worden bediend om de klank van de buizen te dempen. De buizen zijn van boven gesloten en van onderen open.

Pauken

Een pauk is een keteltrom met een gedefinieerde toonhoogte. Op een koperen of kunststof ketel (doorsnede meestal 50 tot 80 cm) is een vel gespannen. Door met een mallet op het vel te slaan klinkt een bepaalde toon, door de slagen snel achtereen te spelen klinkt een roffel. De toonhoogte is afhankelijk van de spanning van het vel. De grootte van de eronder liggende resonantieruimte, de diameter en de dikte van het vel bepalen in welk toonbereik de pauk gebruikt kan worden.

De pauk is van oorsprong een militaire trom en wordt tegenwoordig in uiteenlopende ensembles gebruikt. In een fanfare- slagwerkorkest staan deze meestal in een opstelling van twee tot zes pauken van opeenvolgende diameters. Doorgaans staat de grootste en dus laagst klinkende pauk aan de linkerkant (zoals gezien door de speler); in Oostenrijk, Nederland en Duitsland is de opstelling traditioneel echter gespiegeld.

Basdrum

De basdrum (ook wel bass drum) is een grote trommel die behoort tot de slaginstrumenten. De basdrum maakt een lage toon. Het instrument is rond, waarbij de diameter van de trommel veel groter is dan de diepte van de trommel, met een slagvel aan beide zijden van de trommel. De vellen kunnen gemaakt zijn van kalfshuid of plastic en er is normaal gesproken een manier om de spanning aan te passen met schroefdraadtappen of touwtjes. Deze schroefdraadtappen kunnen met een sleutel worden aan- of losgedraaid. Basdrums zijn gebouwd in verschillende maten, maar de grootte bepaalt niet het volume dat door de drum wordt gemaakt. De toonhoogte en het geluid kunnen sterk variëren met de verschillende formaten.

Drumstel

De basisopstelling van een drumstel bestaat uit een aantal trommels en een aantal bekkens:

• bassdrum
• snaredrum
• high tom, mid tom en low tom
• floor tom
• hihat
• bekkens (cymbals)

Het hart van een drumstel bestaat uit de bassdrum, de snaredrum en de hihat. De bassdrum wordt met een basspedaal bediend en geeft de lage klanken. Onder het ondervel van de snaredrum is een matje met metalen snaren gespannen. Hierdoor maakt de snaredrum of snare een fel en scherp geluid. De hihat is een met de voet bespeelbare bekkenset, de bekkens komen dan los van elkaar. Daarnaast wordt het bespeeld met de stokken. Als er op de hihat wordt geslagen op het moment dat deze wordt geopend, en als daarna de hihat wordt gesloten, ontstaat er het karakteristieke sis-geluid van de hihat.

Bij bekkens bestaat er een onderscheid tussen afslagbekkens (crash cymbals) en ritmebekkens (ride cymbals). Daarnaast bestaan er ook specifieke bekkens als de splash (klein afslagbekken met een hoge klank) en de china (een speciaal gevormd afslagbekken met een korte en robuuste klank).